جشن نوروز در گیلان

نوروز جشن شادمانی و آیین باستانی، نماد دوستی و مهرورزی مردم ایران است. جشن رستاخیز و نوزایی طبیعت و روح جهان است.
مراسم استقبال از نوروز در گیلان آن‌چنان متنوع و گوناگون است که بحث مفصل و جداگانه‌ای می‌طلبد. پیشواز از نوروز از دهه دوم ماه اسفند آغاز می‌شود.‌ مراسم پیشواز از نوروز در گذشته رنگ بومی و محلی ویژه‌ای داشت، اما به دلیل رشد تکنولوژی، رسانه‌های عمومی و بی‌توجهی به آیین‌های بومی در این سال‌ها رنگ خود را از دست داده و بسیاری از این مراسم به فراموشی سپرده شده است. نوروزی‌خوانی، ‌عروسه گوله،‌ شال تا وادانی، بره دگنی و ... نمونه‌هایی از مراسم دیرینه بوده که امروزه به ندرت اجرا و برگزار می‌شوند.

نوروزنامه خوانی
نوروزخوانان افرادی خوش صدا و هنرمند بودند که با صدا و آوای بهاری به استقبال نوروز و بهار می‌رفتند و در اصل پیک بهاری بودند.‌ نوروزخوانان معمولاً دو تا سه نفر بودند که محله به محله و خانه به خانه رهسپار می‌شدند و با خواندن اشعار بهاری مردم را خوشحال می‌ساختند و هدایای نقدی یا جنسی از مردم می‌گرفتند. زمان نوروزخوانی نیمه دوم اسفند تا فرا رسیدن نوروز بود و معمولاً غروب هنگام در محله‌ها و آبادی‌ها به اجرای مراسم نوروز خوانی می‌پرداختند.

آینه تاودانی (آیینه انداختن)
آینه تاودانی از مراسم پیش از نوروز است. با نزدیک شدن نوروز چند تن از جوانان در پی تهیه آینه، گل بنفشه و پامچال و شاخه‌های کوتاه شمشاد (کیش) برآمده و آینه‌ای درو و مستطیل شکل را با گل‌ها مزین می‌سازند که کوتاه و بلند نباشد، سپس آن را به ریسمان بلند وصل کرده، شب بعد از خوردن شام به در خانه هم‌محلی‌ها رفته،‌ آینه را به داخل اتاق همسایگان می‌اندازند.‌ فردی از اعضای خانه متوجه‌ حضور آنان شده و به صاحب آینه سکه و تخم مرغ و مقداری حلوا هدیه می‌دهد.
در منطقه رودبار، بره‌ای را تزیین کرده و به داخل خانه می‌انداختند. ‌این رسم به "بره دگنی" معروف است.

کول کوله چهارشنبه
در غروب آخرین روز چهارشنبه سال، مراسم کول کوله چهارشنبه (چهارشنبه سوری) برگزار می‌شود. معمولاً در غروب آخرین چهارشنبه سال، سه یا پنج و یا هفت کپه آتش از کاه یا ساقه‌ خشکیده‌ برنج می‌افروزند و از روی آن می‌پرند و شعر "کول کوله چهارشنبه" را می‌خوانند:
کول کوله چهارشنبه
فردا پن شنبه
به حق پن شنبه
نکبت بشه، دولت بایه.
یا می‌خوانند:
می زردی تی شین، تی سرخی می شین.

خانه تکانی (ویچین واچین)
خانه تکانی با تمیز کردن و تزیین پوشش دیوارها و کف اتاق خانه‌ها شروع می‌شد. در گذشته که خانه‌ها از مصالح بومی مثل گل، چوب و ... ساخته شده بود، ‌در اسفند ماه زنان هر خانواده با تهیه‌ گل رس، کف و دیوارها را تعمیر و بازسازی کرده و روی دیوارها نقش می‌انداختند که در سال‌های اخیر نقاشی می‌کنند.
تهیه پوشاک و آراسته شدن و خرید کالاهای تازه نیز معمولاً در ایام نوروز صورت می‌گرفت.

سفره نوروزی
در ایام نوروز انواع نان‌ها (نان برنجی، ‌کشتا، گندمین، نان لاکو و ...)،‌ انواع حلواها (دسنگاسین، کلاچی میان پور، عسلی حلوا، تبجه تانی، دنگی، خرش حلوا، پلادانه حلوا، دنده کو و ...)، انواع تنقلات (برنج سرخ کرده و ...) و انواع خورش‌های محلی سفره نوروزی را مزین می‌سازند. در سفره هفت سین تخم مرغ‌های رنگی و سبزه و آینه و برگ شمشاد می‌گذارند.
در ایام نوروز انواع بازی‌ها، از جمله "مرغانه جنگ" رایج است. این سرگرمی و بازی نوروز در میان همه‌ گروه‌های سنی و جنسی و طبقات اجتماعی از گذشته‌های دور معمول بوده است و جذاب‌ترین و پرطرفدارترین سرگرمی در میان بزرگسالان و کودکان است.

سیزده بدر
مردم گیلان در روز سیزده بدر انواع خوراکی‌ها، از قبیل سرکه و کاهو و آجیل و ... مصرف می‌کنند. "کاهو سرکه" یکی از غذاهای مصرفی روز سیزده بدر است. همچنین مردم گیلان در این روز مطلقاً کار نمی‌کنند، حتی کشاورزان نیز در این روز کشت و ورز را کنار می‌نهند، چون باور دارند اگر در این روز به کشت و کار بپردازند، خوست دامن آنان را خواهد گرفت.
دختران به کنار رودخانه رفته، سبزه گره می‌زنند و هفت سنگ در رودخانه می‌اندازند و نیت می‌کنند که به آرزوهای خود برسند.‌ البته هرکس به شیوه و سنتی که به آن باور دارد سعی می‌کند سیزدهمین روز نوروز را سپری کند. پایکوبی و جشن و آواز افراد خانواده و بستگان در گوشه‌ای از طبیعت از جمله این مراسم است.
مراسم سیزده بدر تا پایان روز سیزده ادامه دارد و ایام نوروز پس از آن به پایان می‌رسد و زندگی شکل عادی می‌یابد.